Język
15-04-2025
Pobieranie próbek (sampling) jest kluczowym etapem w procesie oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych poddawanych badaniom. Umożliwia ono uzyskanie szczegółowych informacji na temat badanej konstrukcji, jej składu materiałowego oraz istotnych cech konstrukcyjnych, która pozwala na właściwą interpretację wyników badań w odniesieniu do wyrobu przeznaczonego do wprowadzenia na rynek. Głównym celem samplingu jest potwierdzenie, że badany produkt jest tożsamy z wyrobem, który zostanie wprowadzony do obrotu, przy jednoczesnym zapewnieniu, że pobrana próbka będzie wiernie odzwierciedlać produkt finalny.
W przypadku wyrobów o właściwościach ogniowych prawidłowe przeprowadzenie samplingu nabiera szczególnego znaczenia, gdyż ma bezpośredni wpływ na poziom bezpieczeństwa pożarowego.
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011, ustanawiającym zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych (dotyczącego znakowania CE), oraz Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania tych wyrobów znakiem budowlanym, obowiązek wykonania samplingu w systemach AVCP 1 i 1+ jest jednoznacznie określony.
Mimo to przez wiele lat proces ten był często pomijany, co wynikało głównie z utrwalonych przyzwyczajeń rynkowych oraz ograniczonej świadomości znaczenia samplingu w kontekście oceny właściwości użytkowych wyrobów budowlanych. Dodatkową barierę stanowiły skomplikowane procedury, które wymagały zaawansowanych kompetencji technicznych oraz były czasochłonne. W efekcie sampling nie był traktowany z należytą uwagą, pomimo jego kluczowej roli w zapewnieniu wiarygodności wyników badań oraz zgodności wyrobu z wymaganiami prawnymi.
W ostatnich latach wiele jednostek notyfikowanych zaczęło kłaść większy nacisk na prawidłowe pobieranie próbek, wprowadzając rygorystyczne wymogi dotyczące tego procesu. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w dokumencie NB-CPR/15/639r3, wydanym przez Koordynacyjną Grupę Jednostek Notyfikowanych (GNB-CPR), dotyczącym samplingu w systemach AVCP 1 i 1+, pobieranie próbek stanowi kluczowy element oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych. Brak prawidłowo przeprowadzonego samplingu coraz częściej skutkuje odmową wykonania badań laboratoryjnych oraz wydania raportów z badań.
Warto zauważyć, że przepisy dotyczące poboru próbek odnoszą się nie tylko do wyrobów objętych oznakowaniem CE, ale również do wyrobów budowlanych oznakowanych krajowym znakiem budowlanym.
Wybór metody „samplingu” zależy od typu wyrobu i etapu produkcji. Do najczęściej stosowanych należą:
· Pobieranie próbek bezpośrednio z produkcji – pozwala monitorować proces w czasie rzeczywistym i daje pewność co do pochodzenia próbek.
· Pobieranie próbek z magazynu producenta – losowy wybór z gotowych wyrobów, szczególnie użyteczny po zakończeniu produkcji.
· Pobieranie próbek z wyrobów niestandardowych („made to order”) – w przypadku produkcji na zamówienie próbki są przygotowywane specjalnie do testów, zwykle w najtrudniejszym wariancie („najgorszy przypadek”).
· Pobieranie próbek prototypów – stosowane, gdy wyrób jest na etapie rozwoju.
Każdą z tych metod należy dokładnie udokumentować, wskazując miejsce poboru, sposób oznakowania oraz informacje o pochodzeniu próbek.
Ze względu na skomplikowaną konstrukcję, duże rozmiary i wysokie koszty wytwarzania, wyroby ogniowe stanowią szczególne wyzwanie przy „samplingu”. Najczęściej pobiera się prototyp, ponieważ producent zazwyczaj przygotowuje tylko jedną sztukę na potrzeby badań ogniowych. Jeżeli wyniki testów okażą się negatywne, wdraża się modyfikacje konstrukcji i ponawia badania, aby osiągnąć wymagany poziom bezpieczeństwa. W takich przypadkach „sampling” zawsze musi być przeprowadzany z najwyższą starannością, tak by próbka wiernie oddawała konstrukcję docelowego wyrobu. Jest to ważne zwłaszcza w badaniach ogniowych, gdzie próbka ulega całkowitemu zniszczeniu, co uniemożliwia jej późniejszą analizę.
Każdy etap „samplingu” wymaga dokładnej dokumentacji. Raport powinien zawierać szczegóły konstrukcyjne, dane producenta, liczbę pobranych próbek, datę i miejsce poboru oraz sposób oznakowania. Taka transparentność gwarantuje wiarygodność całego procesu. Raport z „samplingu” przywołuje się następnie w raporcie z badań ogniowych, co ułatwia odtworzenie badanych rozwiązań i potwierdzenie ich spójności z wyrobem wprowadzanym na rynek.
W ostatnich latach nastąpiła istotna zmiana w podejściu do pobierania próbek (samplingu) w procesie oceny zgodności wyrobów budowlanych. Wzrosła świadomość znaczenia tego etapu, a jednostki notyfikowane w całej Europie zaczęły kłaść większy nacisk na prawidłowe przeprowadzanie samplingu, traktując go jako nieodzowny element oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów.
Właściwe pobieranie próbek to nie tylko formalny obowiązek wynikający z regulacji prawnych, ale przede wszystkim istotny element zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników końcowych. To właśnie dzięki rzetelnie przeprowadzonemu samplingowi możliwe jest uzyskanie wiarygodnych wyników badań, które odzwierciedlają rzeczywiste właściwości wyrobu wprowadzanego na rynek.
